Oververtegenwoordiging van migranten in criminaliteitsstatistiek West Europa
De relatie tussen migratie en criminaliteit is een complex en controversieel onderwerp in veel westerse landen. In de statistieken is vaak te zien dat mensen met een migratieachtergrond zowel absoluut als relatief oververtegenwoordigd zijn.
Absoluut betekent dat deze groep een groter totaal aantal misdaden pleegt dan andere groepen.
Relatief betekent dat de groep een groter aandeel van de misdrijven voor zijn rekening neemt dan zijn aandeel in de totale bevolking. Dit wijst op een verhoogde kans dat een individu uit deze groep als verdachte wordt geregistreerd in vergelijking met iemand zonder migratieachtergrond
Hoewel sociaal-economische factoren soms worden genoemd, wijzen de gegevens erop dat culturele verschillen en gedragsnormen een belangrijke rol spelen bij deze oververtegenwoordiging. Jongemannen van de tweede generatie migranten blijken structureel het meest betrokken te zijn bij geweldsdelicten, groepsgeweld en vermogenscriminaliteit, terwijl vrouwen significant ondervertegenwoordigd blijven. Dit patroon is zichtbaar in Nederland, Duitsland, Zweden, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk.
Nederland: een kwart van de bevolking, de helft van de verdachten
In Nederland vormden mensen met een migratieachtergrond in 2022 ongeveer 27 procent van de bevolking, maar zij waren verantwoordelijk voor 53 procent van alle verdachten (Integratie en Samenleven 2024 – Criminaliteit, CBS). Vooral de tweede generatie migranten is oververtegenwoordigd, met name bij gewelds- en groepsdelicten. Culturele factoren, zoals groepsloyaliteit, confrontatiestijlen en attitudes tegenover gezag, dragen bij aan deze disproportionele betrokkenheid (Van verdenking tot vrijheidsstraf, WODC, 2025).
| Groep | Bevolkingsaandeel (%) | Aandeel in verdachten (%) |
|---|---|---|
| Zonder migratieachtergrond | 73 % | 47 % |
| Met migratieachtergrond | 27 % | 53 % |
| 1e generatie | 13 % | 20 % |
| 2e generatie | 14 % | 33 % |
Duitsland: stedelijke concentraties en culturele gedragingen
In Duitsland had 26 procent van de bevolking een buitenlandse nationaliteit in 2022, maar deze groep was verantwoordelijk voor 41 procent van alle geregistreerde verdachten (Polizeiliche Kriminalstatistik 2023, BKA). Vooral jonge mannen van Noord-Afrikaanse en Midden-Oosterse afkomst vertonen hogere oververtegenwoordiging bij geweld en vermogensdelicten. Culturele normen zoals eerconcepten, groepsloyaliteit en machtsassertie beïnvloeden gedragspatronen en verhogen de kans op conflicten.
| Groep | Bevolkingsaandeel (%) | Aandeel in verdachten (%) |
|---|---|---|
| Zonder migratieachtergrond | 74 % | 59 % |
| Met migratieachtergrond | 26 % | 41 % |
| 1e generatie | 12 % | 18 % |
| 2e generatie | 14 % | 23 % |
Zweden: tweede generatie het meest oververtegenwoordigd
In Zweden vormen migranten en hun nakomelingen ongeveer 33 procent van de bevolking. Zij zijn verantwoordelijk voor 58 procent van de geregistreerde verdachten (Registered offending among persons born in Sweden and abroad 2007–2018, Brå, 2021). Jongemannen van de tweede generatie vertonen het hoogste relatieve aandeel. Culturele factoren, zoals groepsloyaliteit, peer-pressure en machtsassertie, verklaren mede deze oververtegenwoordiging.
| Groep | Bevolkingsaandeel (%) | Aandeel in verdachten (%) |
|---|---|---|
| Zonder migratieachtergrond | 67 % | 42 % |
| Met migratieachtergrond | 33 % | 58 % |
| 1e generatie | 18 % | 26 % |
| 2e generatie | 15 % | 32 % |
Frankrijk: oververtegenwoordiging in de banlieues
In Frankrijk zijn officiële statistieken op basis van migratieachtergrond beperkt, maar parlementaire rapporten en analyses wijzen uit dat jongeren van Noord-Afrikaanse afkomst sterk oververtegenwoordigd zijn in gevangenissen. Geschat wordt dat meer dan 60 procent van de gedetineerden een migratieachtergrond heeft, terwijl hun bevolkingsaandeel ongeveer 20–25 procent bedraagt (Banlieues, la relégation, Hugues Lagrange). Culturele gedragingen, groepsloyaliteit en confrontatiestijlen spelen hierbij een belangrijke rol.
| Groep | Bevolkingsaandeel (%) | Aandeel in verdachten/gevangenen (%) |
|---|---|---|
| Zonder migratieachtergrond | 75–80 % | <40 % |
| Met migratieachtergrond | 20–25 % | >60 % |
Verenigd Koninkrijk: Engeland en Wales
In Engeland en Wales wordt oververtegenwoordiging vooral gemeten op basis van migratieachtergrond en nationaliteit. Migrantenjongeren vormen 12–13 procent van de bevolking, maar zijn verantwoordelijk voor 20–25 procent van de geregistreerde verdachten (Offender Management Statistics Quarterly, MoJ). Tweede generatie jongemannen zijn het meest oververtegenwoordigd, vooral bij geweld en groepscriminaliteit. Culturele normen rondom eer, groepsloyaliteit en confrontatiestijl beïnvloeden deze gedragingen.
| Groep | Bevolkingsaandeel (%) | Aandeel in verdachten (%) |
|---|---|---|
| Zonder migratieachtergrond | 87–88 % | 75–80 % |
| Met migratieachtergrond | 12–13 % | 20–25 % |
| 1e generatie | 6 % | 10 % |
| 2e generatie | 6–7 % | 10–15 % |
Internationale vergelijking
| Land | Bevolkingsaandeel migratieachtergrond | Aandeel verdachten/criminaliteit |
|---|---|---|
| Nederland | 27 % | 53 % |
| Duitsland | 26 % | 41 % |
| Zweden | 33 % | 58 % |
| Frankrijk | 20–25 % | >60 % |
| Verenigd Koninkrijk | 12–13 % | 20–25 % |
Deze cijfers tonen een consistent patroon: migranten zijn zowel absoluut als relatief oververtegenwoordigd in criminaliteitsstatistieken. Culturele factoren, zoals gedragsnormen, groepsloyaliteit, machtsassertie en genderrollen, spelen een significante rol in deze oververtegenwoordiging, naast generaties en geslacht.
Conclusie
In westerse democratieën zijn migranten duidelijk oververtegenwoordigd bij criminaliteit. Tweede generatie jongemannen vormen de grootste groep verdachten, vooral bij geweldsdelicten en groepscriminaliteit, terwijl vrouwen structureel ondervertegenwoordigd blijven. Culturele gedragsnormen, zoals peer-groups, confrontatiestijlen en machtsassertie, verklaren dit patroon deels. Voor beleidsmakers betekent dit dat integratie en veiligheid nauw verbonden zijn, en dat culturele begeleiding en gedragsinterventies essentieel zijn om oververtegenwoordiging te reduceren.
Bronnen (titel + auteur/instantie)
Nederland
- Integratie en samenleven 2024: Criminaliteit , CBS (2024)
- Van verdenking tot vrijheidsstraf , De Jong e.a., WODC (2025)
Duitsland
- Polizeiliche Kriminalstatistik 2023 , Bundeskriminalamt (BKA)
Zweden
- Registered offending among persons born in Sweden and abroad 2007–2018 , Brå (2021)
Frankrijk
- Banlieues, la relégation , Hugues Lagrange
Verenigd Koninkrijk
- Offender Management Statistics Quarterly , Ministry of Justice (MoJ)
