De overstromingsagenda van Brussel: hoe EU-beleid rampen veroorzaakt en het klimaat de schuld geeft
Inleiding
De Europese Unie presenteert zich graag als de hoeder van de natuur en beschermer van biodiversiteit. Onder deze vlag worden tal van milieubeleidsmaatregelen uitgerold die zogenaamd ten goede komen aan de planeet, maar in werkelijkheid steeds destructiever blijken voor mensenlevens en infrastructuur. Een van de meest controversiële ontwikkelingen is de grootschalige verwijdering van dammen, stuwen en andere waterregulerende infrastructuur, onder het mom van “herstel van natuurlijke rivierdynamiek” en het bevorderen van “biodiversiteit.”
Wanneer deze ingrepen leiden tot catastrofale overstromingen, schuiven EU-instellingen en nationale overheden de schuld steevast af op de “klimaatcrisis” , een retorisch rookgordijn dat verdere machtscentralisatie en beleidsdwang legitimeert.
EU-beleid: herwildering van rivieren en het afbreken van bescherming
De EU Biodiversity Strategy 2030
In 2020 lanceerde de Europese Commissie haar EU Biodiversity Strategy for 2030, als onderdeel van de bredere Green Deal. Deze strategie promoot expliciet het “vrijmaken” van minstens 25.000 kilometer aan rivieren tegen 2030 (EU Biodiversity Strategy for 2030, European Commission). In de praktijk betekent dit het verwijderen van duizenden dammen, sluizen en overstromingsbescherming die decennialang zijn aangelegd om steden, landbouwgrond en infrastructuur te beschermen.
Onder het ideologische mom van “rewilding” wil Brussel rivieren terugbrengen naar hun “natuurlijke staat”. Wat in theorie ecologisch nobel klinkt, betekent in de praktijk vaak het weghalen van fysieke barrières die overstromingen moeten voorkomen. Rivieren mogen weer “buiten hun oevers treden”, wat feitelijk inhoudt dat overstromingen niet langer worden voorkomen, maar juist gefaciliteerd.
Nederland: Ruimte voor de Rivier
Nederland is koploper in het uitvoeren van deze EU-doelstellingen. Sinds 2007 geeft het programma Ruimte voor de Rivier meer ruimte aan rivierwater door dijken te verlagen, uiterwaarden te verdiepen en beschermende infrastructuur af te breken. Deze maatregelen worden gepresenteerd als “klimaatadaptatie”, maar veel inwoners en experts zetten vraagtekens bij de effectiviteit ervan. Wanneer gebieden vervolgens onder water lopen, wijzen overheden naar “extreem weer”, terwijl men bewust de bescherming heeft verwijderd.
Toenemende overstromingen: toeval of gevolg?
Duitsland 2021: de ramp in het Ahrdal
In juli 2021 werd Duitsland getroffen door een van de dodelijkste overstromingen in decennia, met name in het Ahrdal. Officiële verklaringen gaven de schuld aan “ongekende regenval door klimaatverandering.” Maar hydrologe Hannah Cloke (University of Reading) wees erop dat het rampzalige effect mede te wijten was aan falende waarschuwingssystemen en ontoereikende infrastructuur (Flood disaster in Germany: Is climate change to blame?, Deutsche Welle). De regio had eerder dammen en kanalen verwijderd in het kader van EU-gefinancierde rivierherstelprojecten.
Bovendien blijkt uit gegevens van het European Environment Agency dat het aantal doden door overstromingen in Europa juist daalde tussen 1980 en 2010, totdat beleidswijzigingen gericht op “rivierherstel” en damverwijdering ingang vonden. De timing wijst eerder op beleidsverandering dan op extreme klimaatverslechtering.
Frankrijk: damverwijdering in Bretagne
In Bretagne werden tussen 2018 en 2023 tientallen dammen gesloopt onder EU-gefinancierde programma’s zoals Life+ Eau et Rivières de Bretagne. Inwoners protesteerden fel tegen deze verwijderingen, omdat de dammen bescherming boden tegen plotselinge wateroverlast na hevige regenval. Toch gingen de sloopwerken door, gesteund door miljarden uit het LIFE-fonds van de EU. Toen Bretagne in 2023 opnieuw te maken kreeg met overstromingen, werd opnieuw de “klimaatverandering” als schuldige aangewezen (Barrages enlevés, inondations aggravées, Le Figaro).
Waarom deze koers? Politieke belangen achter het overstromingsbeleid
De klimaatcrisis als beleidsinstrument
Door natuurrampen toe te schrijven aan de “klimaatcrisis” creëren overheden en EU-instellingen een voortdurend alibi voor machtsuitbreiding. Overstromingen worden gepresenteerd als bewijs dat “urgente actie” nodig is, wat meestal betekent: meer wetgeving, hogere belastingen en verdere overdracht van soevereiniteit aan Brussel.
Het patroon is herkenbaar. Een ramp vindt plaats, de media tonen aangrijpende beelden, politici kondigen “klimaatmaatrelen” aan, en er stroomt meer financiering naar EU-programma’s zoals de Green Deal, het Just Transition Fund en RePowerEU.
Wordt bescherming bewust verwijderd?
Sommige onderzoekers stellen dat het verwijderen van overstromingsbescherming niet alleen ecologisch, maar ook politiek gemotiveerd is. Door gebieden kwetsbaarder te maken, kunnen overstromingen worden gebruikt als tastbaar “bewijs” van een vermeende klimaatcrisis. Onderzoeker Marcel Crok stelt in De staat van het klimaat dat klimaatbeleid vaak gebaseerd is op selectieve gegevens en eenzijdige interpretaties (De staat van het klimaat, Marcel Crok). Wanneer beleid tot rampen leidt, worden die rampen vervolgens benut om meer van hetzelfde beleid af te dwingen.
Het is een vicieuze cirkel. Eerst de bescherming afbreken, dan de overstromingen wijten aan CO₂-uitstoot, en vervolgens strengere milieuregels opleggen die het probleem alleen verergeren.
Klimaatverandering of beleidsfalen?
Wetenschappelijke nuance
Warmer weer kan inderdaad zorgen voor intensievere neerslag. Maar tal van studies tonen aan dat verstedelijking, ruimtelijke ordening en beleidskeuzes een veel grotere rol spelen bij de ernst van overstromingen. Een studie uit 2021 van World Weather Attribution over de Duitse overstromingen erkende een mogelijke bijdrage van klimaatverandering, maar concludeerde dat infrastructuurfalen en gebrekkige voorbereiding een veel grotere rol speelden (Attribution of extreme rainfall and flooding in western Europe during summer 2021, World Weather Attribution).
Daarnaast wees een onderzoek uit 2020 van het Joint Research Centre van de EU uit dat veel landen hun overstromingsbescherming bewust hebben afgebouwd onder druk van EU-biodiversiteitsdoelen (Hydromorphological alterations and flood risk in Europe, JRC). Het gaat hier dus niet om natuurrampen, maar om beleid dat rampen veroorzaakt.
Het negeren van alternatieven
Landen zoals Japan tonen aan dat het prima mogelijk is om geavanceerd waterbeheer (zoals ondergrondse reservoirs en moderne dammen) te combineren met natuurbescherming. De EU kiest daarentegen doelbewust voor een ideologische koers waarbij “herstel van de natuur” het dogma is, ook al kost dat mensenlevens en bestaanszekerheid.
Wie profiteert?
Subsidienetwerken en adviesbureaus
Grote ingenieurs- en adviesbureaus zoals Arcadis, Witteveen+Bos en Royal HaskoningDHV verdienen miljoenen aan het ontwerpen en uitvoeren van “natuurinclusieve” waterprojecten. Deze projecten worden doorgaans gefinancierd via EU-programma’s zoals LIFE, Horizon 2020 of het Cohesion Fund. Lokale overheden volgen het geld, niet de wetenschap.
Politieke centralisatie
Rampen zijn bruikbaar. Ze worden politiek ingezet om meer controle, meer wetgeving en meer centralisatie van EU-macht te rechtvaardigen. Wetgeving zoals de Nature Restoration Law, aangenomen in 2024, verplicht lidstaten om grote delen van hun grondgebied en waterwegen “terug te geven aan de natuur”, ongeacht lokale behoeften of veiligheid. Dit is ecologisch kolonialisme vermomd als klimaatbeleid.
Conclusie
De Europese Unie voert een milieubeleid dat onder het mom van biodiversiteit en klimaatadaptatie actief bijdraagt aan overstromingen in Europa. Door dammen te verwijderen, uiterwaarden te openen en vitale infrastructuur af te breken, maakt de EU regio’s kwetsbaarder. En wanneer de voorspelbare overstromingen plaatsvinden, schuiven functionarissen de schuld af op de “klimaatcrisis.”
Deze manipulatieve strategie stelt Brussel in staat om meer macht naar zich toe te trekken, publieke middelen te herverdelen naar technocratische projecten, en nationale soevereiniteit verder uit te hollen, terwijl men zich voordoet als redder van de planeet.
Wat Europa nodig heeft, is een terugkeer naar rationeel waterbeheer, lokale verantwoordelijkheid en technologische oplossingen , niet ideologisch gedreven beleid dat bescherming afbreekt en vervolgens de rampen die daaruit volgen uitbuit voor politiek gewin. Een Unie die veiligheid opoffert voor utopische milieudoelen, dient haar burgers niet, maar brengt hen in gevaar.
Bronvermeldingen:
- EU Biodiversity Strategy for 2030, European Commission
- Flood disaster in Germany: Is climate change to blame?, Deutsche Welle
- De staat van het klimaat, Marcel Crok
- Barrages enlevés, inondations aggravées, Le Figaro
- Attribution of extreme rainfall and flooding in western Europe during summer 2021, World Weather Attribution
- Hydromorphological alterations and flood risk in Europe, Joint Research Centre (JRC)
- Nature Restoration Law, European Commission
